Actieve revalidatie, een methodische opbouw van de motorische grondeigenschap coördinatie.

Inleiding

Als mens behoren we, net zoals dieren, planten, schimmels en bacteriën, tot de levende organismen.  Levende organismen kennen een aantal specifieke kenmerken:

• Ze hebben een hoog niveau van chemische complexiteit en microscopische organisatie
• Ze hebben systemen om energie te onttrekken en transformeren van de omgeving, hierdoor kan het organisme arbeid verrichten.
• Ze kunnen goed zichzelf vermenigvuldigen en cellen verdubbelen.
• Ze kunnen veranderingen in hun omgeving voelen en ze kunnen hierop reageren
• Componenten van het organisme hebben speciale functies (bv organellen) en er bestaat een nauwe samenwerking tussen de componenten.
• Geschiedenis van evolutie, de organismen passen zichzelf aan om te overleven: ADAPTATIE (Evolutieleer Maastricht 2004)

Uit deze kenmerken komt duidelijk naar voren dat de mens een zeer complexe eenheid is die op basis van interacties tussen de mens en de omgeving zich in fysiologie en in gedrag aanpast met als doel te (over)leven. Dit proces van aanpassing wordt adaptatie genoemd. In de evolutieleer wordt dit proces van adaptatie als een van de belangrijkste processen beschouwd om te overleven en te zorgen voor nageslacht. (Orr, H. 2005). Adaptatie kan leiden tot het behouden, verwerven of juist afbouwen van structuren of gedragseigenschappen; denk bij het afbouwen van structuren bijvoorbeeld aan de sacrale wervels van de mens, rudimentaire overblijfselen van wat vroeger ooit een staart is geweest.

Het behoud van structuren of gedragseigenschappen wordt in de fysiologische volksmond ook wel het behoud van de homeostase genoemd.

homeostase

Homeostase kent verschillende definities:

• Verschijnsel dat allerlei factoren in het inwendige milieu met behulp van feedbacksystemenop een bepaalde normwaardegehouden worden.
• het in evenwicht zijn van alle functies in het lichaam (zoals temperatuur, zuurgraad, bloeddruk en ademhaling) en het vermogen van het lichaam dit evenwicht te behouden, ondanks omgevingsinvloeden
• Zelfregulatie van organismen met behulp van een vastgestelde norm en negatieve terugkoppeling. Bij de zelfregulatie kan een organisme met behulp van sensoren een invloed van buiten af meten, de waarde vergelijken met een standaard en bij afwijkingen correcties uitvoeren (negatieve terugkoppeling omdat het effect van de correctie tegengesteld is aan meetwaarde)(www.encyclo.nl)

Op basis van bovenstaande definities wordt duidelijk dat de mens tracht op basis van zelfregulerende mechanismen het milieu-interieur op een bepaalde normwaarde te houden. Deze zelfregulerende mechanismen worden vooral geactiveerd op basis van negatieve terugkoppeling; homeostaseverstoringen.

Homeostaseverstoringen zijn aan de orde van de dag in het alledaagse leven van de mens. Homeostaseverstoringen leiden tot chaos en chaos leidt tot aanpassing; zowel onbewuste als bewuste aanpassing. De onbewuste aanpassingsprocessen hebben vaak te maken met de intrinsieke interacties tussen de fysiologische processen die in ons lichaam plaatsvinden met als doel de homeostase te herstellen. Hier spelen o.a. neuro-endocriene en neuro-fysiologische processen een belangrijke rol van betekenis.

“we need chaos to be able to give Birth to a dancing star”

Friedrich Nietzsche

Een mooi voorbeeld hiervan is het wondgenezingsproces. Na het ontstaan van een bindweefselletsel komt er een wondgenezingsproces op gang. Tijdens alle fasen van wondgenezing zijn er immens veel onbewuste cel-cel, cel-matrix en matrix-matrix interacties die het wondgenezingsproces begeleiden met als doel te komen tot optimaal herstel. Of er optimaal herstel plaatsvindt is afhankelijk of de lokale en algemene voorwaarden aanwezig zijn.

Bij een homeostaseverstoring, bij chaos worden er ook bewuste (gedrags)aanpassingen gemaakt door de mens; Wanneer een mens dorst heeft wordt er gedronken, wanneer een mens moe is, is slapen een optie en wanneer er sprake is van een bindweefselletsel wordt het motorische gedrag in de acute fase aangepast; we bewegen minder met als doel het aangedane gebied te beschermen. De bewuste gedragsaanpassingen hebben hier het doel de homeostase te herstellen, anders gezegd de integriteit van de bindweefselstructuren te herstellen.

De fysiotherapeut past in het revalidatieproces revalidatie/trainingsmethoden toe met als doel een bewuste fysieke homeostaseverstoring te zetten. De fysieke homeostaseverstoring leidt tot adaptatie; toename van de belastbaarheid.

De weg tot optimale participatie is een revalidatiereis langs de verschillende motorische grondeigenschappen. Om deze weg optimaal te kunnen doorlopen is inzicht in de verschillende motorische grondeigenschappen, de trainingsmethoden binnen de motorische grondeigenschappen, revalidatieleer, trainingsleer en adaptatieleer onontbeerlijk. Een mogelijke leidraad voor de fysiotherapeut om te komen tot optimale participatie is door gebruik te maken van de revalidatie/trainingscirkels mobiliteit, coördinatie, kracht, uithoudingsvermogen en snelheid.

In de volgende Nexus Nieuwsbrief wordt een eerste stap gemaakt in de introductie van de revalidatie/trainingscirkel coördinatie.